Στη συνέντευξή του στην πρωινή εκπομπή του ΡΙΚ την Παρασκευή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σε μια προσπάθειά του να αποδείξει, κυριολεκτικώς ασθμαίνοντας, ότι είναι ο κατάλληλος άνθρωπος, που τα βάλλει με το κατεστημένο, παρουσίασε την έλευση των ερευνητών του FBI στην Κύπρο ως δική του πρωτοβουλία. Δεν υπάρχει πρόθεση να αμφισβητηθεί η διάσταση που δίνει ο Πρόεδρος κυρίως για το γεγονός ότι η ομάδα των Αμερικανών αφίχθη επί της δικής του διακυβέρνησης. Η απόφαση της έλευσης ενός τέτοιου, χαρακτήρα, κλιμακίου είναι σαφώς προεδρική. Επ’ αυτού δεν χωρεί καμία αμφιβολία. Ταυτοχρόνως όπως έχουν δημιουργηθεί από την από τις δυτικές κυρώσεις, η τεράστια ηθική διάσταση του όλου πλέγματος από την ανάγκη αντιμετώπισης των παράνομων χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων που τόσο πλήγωσαν την αξιοπιστία της Κυπριακής Δημοκρατίας ήταν μια κίνηση-μονόδρομος. Το όλο πλέγμα δράσης του FBI στη Λευκωσία έχει ωστόσο και τη συνδρομή του Προέδρου. Όπως σημειώνουν αντικειμενικοί παρατηρητές, η απόδειξη για την ενεργότερη δράση των Αμερικανών στον τομέα της Δικαιοσύνης είναι μια σταθερά η οποία αναδεικνύει τις καταλυτικές αλλαγές στην Κύπρο -αμερικανικές σχέσεις το τελευταίο διάστημα. Μπορεί κανείς να προσθέσει τη στήριξη που τυγχάνει η Κεντρική Τράπεζα όπως και άλλοι φορείς του κράτους, όπως επίσης η αμερικανική βοήθεια για εκπαίδευση Κυπρίων σε θέματα διοίκησης αλλά και σε άλλους τομείς.
Αναζήτηση εξισορρόπησης
Δεν είναι βεβαίως μια διαδικασία η οποία ξεκίνησε μόλις πρόσφατα. Τώρα ωστόσο έχει φθάσει σε ένα νέο, αναβαθμισμένο επίπεδο, κάτι το οποίο με σαφήνεια διεφάνη στην πρόσφατη συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον απερχόμενο Πρόεδρο των ΗΠΑ. Μια συνάντηση η οποία, παρά τον απρόσμενο και αιφνιδιαστικό της χαρακτήρα, έτυχε αρκετής προετοιμασίας κυρίως από την Αμερικανίδα πρέσβειρα στη Λευκωσία, Julie Fisher. Το εύκρατο κλίμα που δημιούργησε η παρουσία Χριστοδουλίδη στον Λευκό Οίκο μπορεί να τεθεί υπό αμφισβήτηση μετά το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών. Αυτό ανάγκασε τον Πρόεδρο να διαρρεύσει πως υπήρξε κατά κάποιον τρόπο εξισορρόπηση στις εξελίξεις, από συνάντηση που είχε με συνεργάτη ή συνεργάτρια του νέου Αμερικανού Προέδρου αλλά απέφυγε τόσο ο ίδιος όσο και οι συνεργάτες του να δώσουν οποιαδήποτε στοιχεία για το πρόσωπο με το οποίο έγινε η προεδρική επαφή.
Πλήρης αναβάθμιση
Η συνεργασία των δυο χωρών είχε τον δικό της δρόμο εδώ και αρκετά χρόνια. Ωστόσο η εμπλοκή της Κύπρου στις οικονομικές ρωσικές πολιτικές, το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, το σφιχταγκάλιασμα και η οικονομική εξάρτηση από το καθεστώς Πούτιν δεν επέτρεψαν μια γρήγορη ανάπτυξη ευρύτερα των σχέσεων των δύο χωρών. Η επιλογή της Λευκωσίας, για διάφορους λόγους, ιστορικούς, πολιτικούς αλλά και πρακτικούς, δεν επέτρεψε την ώθηση στις σχέσεις με τις ΗΠΑ σε βαθμό που θα είχαν στρατηγικό χαρακτήρα.
Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Καθοδηγούνται αυτές οι σχέσεις από τον διαβαθμισμένο στρατηγικό διάλογο των δύο χωρών, η Λευκωσία έπαψε να πατά σε δύο βάρκες, παρά το γεγονός ότι Νίκος Χριστοδουλίδης προσπάθησε να παίξει αυτό το παιχνίδι αλλά εκ των δεδομένων έχει αναπτύξει στην πορεία έναν ξεκάθαρο πολιτικό και οικονομικό προσανατολισμό. Μπορεί μάλιστα να σημειωθεί ότι αυτό που εξελίσσεται στις σχέσεις των δύο χωρών έχει «μια υπερβάλλουσα μορφή», όπως χαρακτηριστικά σημείωνε στον «Π» ένας οικονομικός παράγοντας.
Η ανισομέρεια
Μέσα από τον στρατηγικό διάλογο, ο οποίος βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, εκτός από την ταύτιση σε βασικές θέσεις που αφορούν τις κρίσεις στην περιοχή μας επιχειρείται, από τον μεγάλο εταίρο, μετατροπή της Κύπρου σε έναν παράγοντα ο οποίος να εκπέμπει σταθερότητα στην περιοχή, όπως βεβαίως αυτή τη σταθερότητα την αντιλαμβάνονται οι συνομιλητές της Κύπρου.
Η Λευκωσία όλο το προηγούμενο διάστημα επιχειρηματολογούσε ότι ο αναβαθμισμένος διάλογος έχει πολύπλευρη λειτουργικότητα, σε όλα δηλαδή τα επίπεδα: Πολιτικά, οικονομικά, ενεργειακά, σε τομείς ασφάλειας.
Αυτό ουδείς είναι δυνατόν να το αμφισβητήσει. Ωστόσο εκείνο που εκπέμπει δυστοκία είναι η αντιστοιχία των ένθεν και ένθεν απαιτήσεων, διεκδικήσεων και επιτυχιών. Είναι ξεκάθαρο πως παρά το θετικό πρόσημο που δημιουργείται από την αναβάθμιση των σχέσεων των δύο χωρών εκφράζονται ενστάσεις για μια πιθανή ανισομέρεια σε αυτές τις σχέσεις με στοιχεία τα οποία δεν έχουν διεκδικηθεί όσο θα έπρεπε από την Κυπριακή Δημοκρατία.
Όλα στο πιάτο
Η Κύπρος σε αυτή τη σχέση φαίνεται ότι δίνει τα πάντα στους Αμερικανούς. Κυρίως σε επίπεδο στρατιωτικό. Τους δίνει στο πιάτο τόσο τη βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» όσο και τη ναυτική βάση στο Μαρί, αλλά και τα λιμάνια. Όπως πληροφορείται δε ο «Π», ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έδωσε εντολές όπως αναβαθμισθεί η στρατιωτική βάση στην Πάφο με προϋπολογισμό 100 εκατ. ευρώ, ενώ το αντίστοιχο ποσό για αναβάθμιση της ναυτικής βάσης φθάνει στα 150 εκατ. ευρώ. Σε μια προηγούμενη απαίτηση της γαλλικής κυβέρνησης για να δύναται να χρησιμοποιούν κυρίως τη ναυτική βάση αλλά και τα λιμάνια, η απάντηση της Κύπρου ήταν πως, αν το επιθυμούν, «ας το αναβαθμίσουν με διορθώσεις» οι ίδιοι (οι Γάλλοι) και «θα φροντίσουμε να μειώσουμε το μέγεθος του ενοικίου».
Επενδύσεις πώς;
Στη βάση του στρατηγικού διαλόγου αναπτύσσεται συνεχώς λόγος για την οικονομική αναβάθμιση με σειρά επενδύσεων, ενώ επικαλούνται κυβερνητικοί κύκλοι το γεγονός της διαδικασίας κατάργησης της βίζας, κάτι που -όπως σημειώνουν- θα ενισχύσει κατά τρόπο ισχυρό τις επενδύσεις οι οποίες δεν είναι καθόλου ικανοποιητικές στην παρούσα φάση. Οικονομικοί κύκλοι ωστόσο θεωρούν ότι η εστίαση των διαβουλεύσεων μόνο για την κατάργηση της βίζας δεν δίνει καμία προοπτική σε αμερικανικές εταιρείες να επενδύσουν στην Κύπρο. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο αν υπήρχε συμφωνία για την κατάργηση της διπλής φορολογίας. Ένα θέμα το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έθεσε καν στο τραπέζι του διαλόγου με τους Αμερικανούς. Όπως σημειώνουν στο «Π» οικονομικά στελέχη στο Υπουργείο Οικονομικών, η Κύπρος αύξησε τις εισπράξεις από εταιρικούς φόρους κατά 2,5 δισ. ευρώ το 2023 επιτυγχάνοντας φορολογικές εισπράξεις που φθάνουν τα 6,5 δισ. ευρώ ως αποτέλεσμα δραστηριοποίησης πολλών ισραηλινών, ρωσικών και ουκρανικών εταιρειών που έχουν ενεργοποιηθεί στην Κύπρο και κυρίως στη Λεμεσό εξαιτίας κυρίως των δύο πολέμων στην περιοχή. «Αυτό το μεγάλο πλεονέκτημα για την Κύπρο δεν έτυχε εκμετάλλευσης από κυπριακής πλευράς στις διαβουλεύσεις με τους Αμερικανούς, υποστηρίζουν οικονομικοί παράγοντες. Με αποτέλεσμα «να μην έχουμε ανοικτό πεδίο δράσης σε σχέση με τα ζητήματα της οικονομίας».
Το τίμημα
Στη βάση όλων αυτών των δεδομένων τίθεται το ερώτημα για το ποιο είναι το συμφέρον της Κύπρου και ποιο θα πρέπει να είναι το κέντρο βάρους αυτών των σχέσεων. Οι οποίες σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν αφάνταστα βελτιωθεί αλλά οι ΗΠΑ μπορούν να συνεισφέρουν περισσότερο στην οικονομία παρά στη δημιουργία συνθηκών πλήρους στρατιωτικοποίησης της Κύπρου, εν μέσω μάλιστα του άλυτου Κυπριακού. Η πιθανότητα να μετατραπεί η Κύπρος σε μια δεύτερη στρατιωτική γραμμή του Ισραήλ, τη σύμμαχο χώρα των Αμερικανών στην περιοχή και μάλιστα σε πλήρη ομοιογένεια αντιπυραυλικών συστημάτων με δικτυοκεντρική διασύνδεση, δυσκολεύει την όποια προσπάθεια αλλαγής του κλίματος στο πρόβλημα. Για τον απλούστατο λόγο πως η όποια αλλαγή των δεδομένων θα περνά πρώτα και κύρια από την επίλυση των προβλημάτων της Άγκυρας με το Τελ Αβίβ.
